گیاهان دارویی زاگــــرس

  تعریف : گیاهان دارویی به گستره وسیعی از گیاهان اطلاق می شود (بوته، درختچه و درخت) که در درمان بیماریها و یا در پیشگیری ازبروز آن مورد استفاده قرار میگیرد. اکثر این گیاهان در سه گروه عطری، ادویه ای و طبی قرار میگیرند. گیاهان دارویی برای بشر بسیار مفید می باشد. ایجاد فرهنگ سازی استفاده از گیاهان دارویی در ایران کار بسیار دشواری نیست که امید است با تلاشهای دیگر دوستان ( وبلاگ نویسان در این زمینه) انجام گردد.

نام علمی:Achellea

نام محلی:برنجاس(برنجاسب)

کلیات گیاهشناسی:

بومادران گیاهی است از تیره گل‌ستاره‌ای‌ها (کاسنیان) از سردهٔ بومادران‌ها (Achillea).گیاهی است پایا، به ارتفاع ۲۰ تا ۹۰ سانتیمتر و حتی بیشتر که برگ‌هایی بدون دمبرگ، دراز و پوشیده از کرک دارد که دارای بریدگی‌های زیاد و باریکی است .همه قسمت‌های گیاه دارای بوی نافذ و تلخ مزه‌است.

ترکیب‌های شیمیائی:

روغن‌های فرار: کامازولن، کامفر و ...

سزکویی ترپن: لاکتون آکیلئین

"خواص درمانی:"

گل:

درمان مشکلات سیستم تنفسی: ضد حساسیت، قابض مخاط، ضد احتقان، خلط آور, عصاره روغنی (حاصل عصاره گیری از گل): ضد التهاب و ضد اسپاسم، مرطوب کننده پوست، پاک کننده آرایشی، ضد شوره سر، محرک رشد مو، التیام دهنده موضعی ( کاربرد در ساخت شامپوها )

برگ:
محرک انعقاد خون، التیام دهنده زخم و جراحات. جویدن برگ تازة آن برای دندان درد توصیه می‌شود.

بخش‌های هوایی:

درمان مشکلات سیستم گوارشی : آرام بخش دردهای معدی ، محرک گوارشی، مقوی معده، ضد نفخ، ملین، صفرا آور، برطرف کننده بی اشتهایی ، رفع کننده بواسیر, درمان مشکلات سیستم ادراری- تناسلی : ضد عفونی کننده مجاری ادراری، ادرار آور، قاعده آور، منظم کننده قاعدگی، کاهش دهنده خونروی ماهیانه و کاهش درد, درمان مشکلات سیستم قلبی-عروقی: تونیک خونی، محرک گردش خون، شل کننده عروق محیطی، کاهنده پر فشاری خون، ضد ترومبوز مغزی و شریانی، تقویت کننده رگ‌های واریسی، معرق و تب بر، ضد ویروس، ضد باکتری، ضد کرم، پشه کش، حشره کش ، شستشو دهنده و ضد عفونی کننده، درمان اگزما و سایر مشکلات پوستی، ضد درد و مسکن

حاملگی (محرک انقباض رحم است)، شیردهی، کودکان زیر دو سال، حساسیت به بومادران و سایر اعضای خانوادهٔ Compositae از مصرف این دارو در ناحیهٔ اطراف و داخل چشم خودداری شود.

دیگرخواص درمانی:

ضد التهاب، ضد تب، ضد اسپاسم، آرام بخش دردهای معدی، محرک گوارشی، مقوی معده، ضد نفخ، ملین، صفرا آور، برطرف کننده بی اشتهایی، ضد میکروب قوی، ضد ویروس، ضد باکتری، ضد کرم، شستشو دهنده و ضد عفونی کننده، ضد عفونی کننده مجاری ادراری، ادرار آور، معرق، ضد درد و مسکن، قابض مخاط، ضد حساسیت، ضد احتقان، خلط آور، شل کننده عروق محیطی، کاهنده پر فشاری خون، ضد ترومبوز مغزی و شریانی، تقویت رگ‌های واریسی، التیام دهنده زخم و جراحات، بند آورنده خونریزی، منظم کننده قاعدگی، و کاهش درد، رفع کننده بواسیر، ضد شوره سر، مرطوب کننده پوست.



(Labiataelamiaceae )

( آویشن شیرازی Zataria multiflora )


نام محلی:اوریشم



کلیات گیاهشناسی:

شبه درختچه‌ای همیشه سبز و کوتاه با ریشه محکم و ساقه‌ای کاملاً منشعب، برگها بدون دمبرگ و متنوع می‌باشند. برگهای جوان کرک دارند. گلهای صورتی درون سنبله‌هایی در نوک شاخه‌ها تجمع می‌یابند.
گیاه رایحه معطر دارد لذا مورد توجه زنبور عسل است و عسل تولید شده از آویشن خواص اصلی آن را دارا می‌باشد. زمان جمع آوری گیاه فصل بهار و تابستان می‌باشد.

.
ترکیبات شیمیایی:
اسانس حاوی تیمول، کارواکرول، بورنیول، تانن، بیتر و ساپونینها.
اثر تیمول از بقیه بارزتراست.
خواص دارویی:
* رقیق کردن خلط مجاری تنفسی: پس از مصرف خوراکی از ریه متصاعد می‌شود و به غلظت موثر میرسد.
* افزایش ترشحات وسرعت تخلیه آن از مجاری تنفسی
* گشاد‌کننده مجاری تنفسی و کاهش سرفه
* اثرات ضد باکتریایی
* ضد اسپاسم مجاری گوارشی



موارد مصرف:
1- پیشگیری
* در عفونتهای تنفسی منجر به افزایش ترشحات و تخلیه سریعتر آنها شده و با کاهش شدت سرفه‌ها از التهاب مجاری تنفسی جلوگیری می‌کند.
* در بیماران با روده تحریک پذیر IBS منجر به کاهش علایم گوارشی می‌گردد.
* منجر به کاهش تجمع باکتریها در دهان میگردد.


2-درمان
* کاهش سرفه‌های خشک و شدید در برونشیت وسیاه‌سرفه{(کمکی)(خوراکی. بخور و موضعی)}
* افزایش رقت خلط در آسم و آمفیزم COPD {(کمکی)(خوراکی. بخور وموضعی)}
* کاهش علایم گوارشی در بیماری روده تحریک پذیر IBS {(کمکی)(خوراکی وموضعی)}
* درمان کرم انکیلوستوم{(کمکی)(خوراکی)}


مصرف در دوران بارداری:
بعلت اثرات سقط آوری مصرف آن باید با احتیاط و در مقادیر کم و کوتاه مدت از فرآورده‌های غیر تغلیظ شده‌باشد.
مصرف در دوران شیردهی:
از فرآورده‌های غیر تغلیظ شده با احتیاط و کوتاه مدت مصرف گردد.


نام فارسی:درمنه

نام محلی:درمنه(درمه)"

نام علمی:" Artemisia sieberi Besser"





کلیات گیاهشناسی:

گیاهی است بوته‌ای به رنگ سبز متمایل به خاکستری، بسیار پرشاخه، انبوه، کولنی شکل، دارای ریشۀ عمودی، چوبی شده ضخیم و در انتها منشعب گیاهی است به ارتفاع 30 تا 40 سانتی‌متر و دارای 2 نوع برگ با تقسیمات متفاوت است به طوری که برگهای تحتانی آن دارای تقسیمات باریک و کوچک ولی برگهای قسمت انتهائی ساقه، کوچکتر و منقسم به 3 لوب مشخص با ظاهر کاملاً متفاوت است.

ترکیبات شیمیایی:

این گیاه دارای 2/1% اسانس نسبت به وزن گیاه خشک می‌باشد که حاوی 39% کامفر، لیمونن و 1و8 سینئول (15%)، کامفن (6%) و آلفاپینن 5% می‌باشد به طور موضعی داروئی بی‌حس کننده و ضد عفونی‌کننده است که در درمان حالتهای تورم بکار می‌رود. سینئول در اسپریهای خانگی، داروهای شستشو و در انواع روغن‌های پوست و مو مصرف می‌شود. در مقابل حشرات اثر کشندگی دارد و در تهیه عطر و مواد معطرکننده نیز بکار می‌رود.

خواص درمانی:

در نواحی مختلف از آن برای دفع کرم استفاده بعمل می‌آید. بعلاوه اثر ضد نفخ، رفع سرفه و سردرد، ضد کرم، ضد عفونی‌کننده و حشره‌کش دارد. اسانس آن به طور خفیف دارای اثر ضد کرم است. آزمایش‌های مختلف، جودسانتونین را حتی در مقادیر کم در آن مشخص ننموده است. میزان اثر اساسن درمنه روی کاندیدا آلبیکنس با می‌باشد.همچنین رشد باکتریهای مسبب بوی نامطبوع عرق را مهار می‌کند.


نام فارسی:مریم نخودی

نام محلی:حلپه

کلیات گیاهشناسی:

گیاهی است از تیره نعناعیان با ارتفاع 15 تا30 سانتیمتر. این گیاه در جنگلهای نواحی مرکزی و جنوبی اروپا و شمال افریقا و ایران میروید. برگهایش متقابل و بیضوی و بی کرک و شفاف و به رنگ سبز تیره می باشد و گلهایش صورتی یا قرمزند. کَلپور. (در اصطلاح کرمان ). طوقریون . کماذریوس . بلوطالارض . کمدریس . خنو. مقیفروان . برنتقه .نحوه استفاده : شاخه هایش با برگهای به زمین نزدیک و به ستبری ریحان و بزرگتر است .
رنگش سبز و یونانیان این گیاه را بلوط زمینی می گویند . زیرا برگهای ریزش به برگ بلوط شبیه است و تلخ مزه اند .بیخ این گیاه به رنگ ارغوانی می زند .باید همین که تخم در آن پیدا شد چیده شود .

خواص دارویی :

: مزاج :گرم و خشک
خاصیت :بازکننده ، تکه کننده ، لطافت بخش و گرمی رسان است .
زخم و قرحه :همراه عسل زخم های مزمن را پاک می نماید .

مفاصل :سبز یا آب پز را بخورند در گسستگی ماهیچه مفید و شربت آن ترنجیدگی را سر حال می آورد و تا کهنه تر گردد مفیدتر است .
چشم :حب از آن می سازند و می خشکانند و برای مداوای زخم چشم به کار می برند .این دارو را در روغن زیتون بجوشانند یا بسایند و گردش را در چشم بکشند آب ریزی همیشگی چشم را درمان می نماید .
سینه :سرفه مزمن را چاره می کند .
اندام های غذا :کلفتی طحال را لاغر می کند .داروی یرقان سودایی است .شربت آن برای رفع سوء هضم بهترین دارو است .
استسقا را در اولین مرحله علاج می نماید و تا کهنه تر باشد مؤثرتر است .
اندام های دفعی :بول و حیض را ریزش می دهد .
زهرها :ضمادش پادزهر حشرات سمی است



نام فارسی:لاله واژگون

نام محلی:گل نگین"


کلیات گیاهشناسی:

این گیاه نه تنها گل زیبایی است بلکه خواص درمانی متعددی نیز دارد. این گیاه گل اشک نیز نامیده می شود و این به خاطر این است که مقداری شبنم در بین این گلها جمع می شود و بعد از گل به پائین می چکد. عمر این گیاه بسیار کوتاه است. از اوایل اردیبهشت ماه گل دهی این گیاه شروع می شود و در فصل بارش تمام می شود.

خواص دارویی:

خواص دارویی این گیاه اصولاً در پیاز این گیاه است. پیاز این گیاه داروی مؤثری برای دردهای رماتیسمی و دردهای مفصلی و پاک کننده دستگاه کبدی است. البته این گیاه جزء داروهای سمی است و مصرف آن باید زیر نظر پزشک باشد.همچنین برای حالت تهوع و دل درد استفاده سنتی میشود.

نام فارسی:"مریم گلی

نام علمی:Salvia officinalis

نام محلی:مرورشک(مرورشت)


کلیات گیاهشناسی:
مریم گلی یک گیاه دارویی علفی و چندساله است که ارتفاع اش به 40 تا 80 سانتی متر می رسد. قسمت های مختلف این گیاه دارای کرک های خاکستری رنگ است و برگ های این گونه ی مریم گلی برخلاف گونه های دیگر بلند و نیزه ای شکل می باشد. گل های این گیاه به رنگ آبی مایل به بنفش هستند.



ترکیبات شیمیایی:
برگ ها و سرشاخه های مریم گلی دارای اسانس، موسیلاژ، ترکیبی به نام سالوین، فلاونوئید، ساپونین و .. هستند. اسانس این گیاه دارای ترکیباتی چون تویون، سینئول، کامفور، پینن و .. است و به رنگ زرد بسیار کمرنگ می باشد.




خواص درمانی و کاربرد:
برگ ها و سرشاخه های گلدار مریم گلی خواص درمانی متعددی دارند که مهمترین آنها عبارتند از: ضدعفونی کننده (در صورت استفاده ی خارجی)، ضدتشنج، کمک کننده به هضم غذا، کاهش دهنده ی قند خون، ضدنفخ و ...

در آشپزی آن را به همراه غذاهای چرب مانند گوشت اردک و غاز مورد استفاده قرار می دهند.مریم گلی به همراه کربوهیدرات ها غذا را خوشمزه می کند. از این رو در تهیه نان، سوپ و سیب زمینی مورد استفاده قرار می گیرد. ترکیب آن با پیاز، بادمجان و گوجه فرنگی نیز بسیار رواج دارد. مصرف آن در تهیه خورش، گوشت پخته و گوشت کبابی بسیار مطلوب بوده و برگ های آن در تزئین غذا مورد استفاده قرار می گیرد.
روغن مریم گلی ضدعفونی کننده و قابض است، از این رو در درمان گلودرد، مشکلات دهان و گاهی برای درمان بریدگی و کبودی به کار گرفته می شود. تحقیقات نشان می دهد، مریم گلی دارای خواص استروژنی است. علاوه بر این قند خون را در افراد دیابتی کاهش داده و برای رفع خستگی ذهنی، آرامش اعصاب و افزایش قدرت تمرکز مفید است.
مریم گلی همچنین برای درمان تعرق زیاد و بند آمدن خون در بریدگی ها کاربرد دارد. جویدن برگ های تازه و همچنین نوشیدن چای آن برای دهان و گلو درد مفید است. مریم گلی در درمان دل درد، اسهال، نفخ، آنفلوآنزا و سرماخوردگی بسیار مؤثر است. شست وشوی موها با آن، شوره سر را از بین می برد. ترکیب مریم گلی با نعناع، رزماری و ‎.‎.‎. درمانی برای سردرد است. مریم گلی قاعدگی را تنظیم کرده، شیر را کاهش داده و در درمان گرگرفتن های دوران یائسگی مؤثر است. روغن آن برای تصفیه هوا به کار رفته و رایحه خوشی دارد.



احتیاطات مصرف: مصرف این گیاه در دوران بارداری منع شده است و فرآورده های حاصل از این گیاه سبب کاهش ترشح غدد شیری در مادران می شوند.
نحوه ی مصرف: 2 تا 3 گرم برگ خشک شده را بصورت دمکرده سه بار در طول روز مصرف نمائید.



نام فارسی:کنگر

نام محلی:کنگر

نام علمی :

CYNARA SCOLYMUS





کلیات گیاهشناسی:

نام علمی کنگر CYNARA SCOLYMUS است. کنگر معمولی گیاهی است خودرو با برگ‌های خاردار و ساقه‌های ضخیم شبیه به کرفس که از آن در پخت سوپ، خورش و حتی به‌صورت خام در سالاد استفاده می‌کنند. کنگر طبیعتی گرم و خشک دارد و به همین علت آن را با ماست نیز می‌خورند و در ضمن برای آن دسته از افرادی که گرم‌مزاج هستند، خوردن آن توصیه می‌شود. علاوه بر این، کنگر منبع غنی پتاسیم است

ترکیبات شیمیایی:موجودد در 100 گرم کنگر خام

انرژی 18 کیلو کالری
پتاسیم 360 میلی گرم
آهن 1 میلی گرم
فولات 21 میکروگرم
کلسیم 41 میلی گرم
پتنوتنیک اسید 3/0 میلی گرم
ویتامین B1 1/0 میلی گرم
سدیم 27 میلی گرم
بتاکاروتن 39 میکروگرم
فیبر 4 گرم

خواص درمانی :



* کنگر ضدعفونی‌کننده، اشتهاآور، تب‌بر و هضم‌کننده غذاست و درضمن، مصرف آن باعث تقویت دستگاه گوارش می‌شود.

* این گیاه و به‌خصوص برگ آن ادرارآور و نیروبخش است و در ضمن قلب را نیز تقویت می‌کند.

* کنگر در درمان یرقان، نارسایی کبد و کم‌خونی مؤثر بوده و از کبد در برابر سموم شیمیایی محافظت می‌کند.

* محققان معتقدند وجود ماده‌ای به نام سینارین در عصاره برگ کنگر، باعث کاهش کلسترول و تری‌گلیسیرید خون می‌شود. در ضمن همین ماده به همراه ماده دیگری به نام اسید کافئیک موجود در کنگر، کبد را در برابر عفونت حفظ می‌کنند.

توجه: چه کسانی بهتر است کنگر نخورند؟

افرادی که ناراحتی‌های کلیوی و کبدی شدید دارند از مصرف برگ کنگر پرهیز کنند.

زنان باردار و کودکان

باتوجه به اینکه کنگر باعث انقباض کیسه‌ صفرا می‌شود، افرادی که سنگ کیسه‌ صفرا دارند، از خوردن آن صرف‌نظر کنند.

مقدار مصرف

بزرگسالان برای بهره گیری از اثرات درمانی کنگر می توانند ،4-1 گرم برگ خشک یا خام آن را سه بار در روز مصرف کنند.
کسانی که نباید کنگر مصرف کنند
- بهتر است زنان باردار، کودکان، بیماران مبتلا به بیماری شدید کبدی یا کلیوی از مصرف برگ کنگر پرهیز کنند.
- از آنجایی که برگ های کنگر محرک انقباض کیسه ی صفراست، افرادی که سنگ کیسه ی صفرا دارند نباید آن را مصرف کنند، چرا که افزایش انقباض کیسه ی صفرا منجر به انسداد مجاری و حتی پارگی کیسه صفرا می شود.
- هم چنین اشخاصی که نسبت به کنگر و یا خواص سینارین حساسیت دارند، باید از مصرف این گیاه پرهیز کننند